Co to jest endoskopia? Wskazania, przebieg i przygotowanie

Na czym polega endoskopia?

Endoskopia jest jedną z technik diagnostyczno-terapeutycznych pozwalających zarówno pokazać wnętrze poszczególnych narządów w organizmie, jak i wykonać na nich drobne zabiegi czy pobrać próbki do badań. W endoskopii wykorzystuje się urządzenie zwane endoskopem (to rodzaj sondy) – są dwa jego rodzaje, giętkie i sztywne; częściej wykorzystywany jest endoskop giętki. Wprowadzony do ludzkiego ciała endoskop oświetla dane jego części czy narządy, ma też coś w rodzaju kamery (tak zwany tor wizyjny), który na żywo przekazuje obraz na ekran komputera. Obecnie większość endoskopów ma na wyposażeniu dodatkowo instrumenty terapeutyczne, na przykład kleszczyki, pętelki diatermiczne, szczoteczki. Za jedną z technik endoskopowych uznaje się tak zwaną ultrasonografię endoskopową, z endoskopem zakończonym głowicą z ultrasonografem (urządzenia ma także dodatkowe przyrządy do wykonania biopsji). Endoskopia jest metodą wszechstronnie wykorzystywaną w medycynie, między innymi w laryngologii, gastroenterologii, pulmonologii, ginekologii i urologii.

Endoskopia – kiedy się ją wykonuje?

Endoskopia uznawana jest za badanie o wiele dokładniejsze niż na przykład USG. Wykonuje się ją więc tam, gdzie inne prostsze techniki zawodzą, a istnieje podejrzenie występowania jakichś zmian chorobowych. Bardzo często endoskopia jest stosowana w podejrzeniach chorób nowotworowych, przy okazji potwierdzenia podejrzeń można od razu pobrać próbki do badań. Dotyczy to zwłaszcza nowotworowych zmian na płucach i w przewodzie pokarmowym. Endoskopia jest także bardzo przydatna w diagnozowaniu choroby wrzodowej, celiakii, krwawień z górnej części przewodu pokarmowego, krwi w stolcu i niedokrwistości, a także przed zabiegami operacyjnymi związanymi głównie z jamą brzuszną.

Endoskopia – rodzaje badań

Ogólnie wiele różnych badań można podpiąć pod nazwę „endoskopia”, która jest pojęciem w ujęciu medycznym bardzo pojemnym – do nich zalicza się, chociażby kolonoskopię (endoskopia dolnego odcinka przewodu pokarmowego), gastroskopię (górny odcinek przewodu pokarmowego), cystoskopię (układ moczowy), artroskopię, enteroskopię, laryngoskopię (endoskopia laryngologiczna) czy też endoskopowe zabiegi zatok obocznych nosa. Inne rodzaje endoskopii to bronchoskopia skupiająca się głównie na tchawicy i oskrzelach, laparoskopia dotycząca żołądka, wątroby czy woreczka żółciowego. Ogólnie różne rodzaje endoskopii pozwalają na badanie i zabiegi na obszarze układu pokarmowego (jamy ustnej, gardła, przełyku, żołądka, jelita cienkiego, jelita grubego, odbytu), oskrzeli, tchawicy, jamy brzusznej, pęcherza moczowego, pochwy i macicy (to tak zwana kolposkopia), zatok, nosa, a nawet stawów.

Jak przebiega endoskopia?

Jako że jest wiele różnych zabiegów endoskopowych dotyczących różnych części ciała, przygotowania i sam zabieg mogą się od siebie dość znacznie różnić. Ogólne zasady przygotowania się do endoskopii obejmują jednak zawsze konsultację w sprawie odstawienia leków przeciwzakrzepowych, poinformowanie lekarza o ewentualnych uczuleniach na leki, pozostawaniu na czczo przynajmniej 6-8 godzin przed zabiegiem (jeśli jest związany z układem oddechowym lub pokarmowym), a także oczyszczenie jelita z resztek pokarmowych w przypadku badania dolnych odcinków jelita (lewatywa, środki przeczyszczające). Najbardziej wymagająca, jeśli chodzi o przygotowania do badań, jest kolonoskopia.

Badanie endoskopowe rozpoczyna się od prawidłowego ułożenia ciała, o szczegółach czego informuje lekarz. Następnie do ciała zostaje wprowadzony endoskop i przeprowadzane jest badanie lub też, o ile to konieczne, zabieg. Następnie endoskop zostaje wycofany, a pacjent – o ile był w narkozie – wybudzony. W przypadku bronchoskopii przed zabiegiem podawane są elki rozluźniające i uspokajające, w innych przypadkach często leki znieczulające.

Endoskopia kapsułkowa

Endoskopia kapsułkowa to bardzo specyficzny rodzaj endoskopii. Przy jej zastosowaniu pacjent połyka kapsułkę (przypomina ona tabletkę), w której znajduje się bezprzewodowa minikamera cyfrowa, źródło światła oraz nadajnik przekazujący obraz do komputera/rejestratora. „Kapsułka” przesyła 1-3 obrazów na sekundę, a samo badanie trwa nawet do 11 godzin; po maksymalnie 48 godzinach kapsułka jest wydalana z organizmu wraz ze stolcem. Endoskopia kapsułkowa z oczywistych względów może być zastosowana wyłącznie w obrazowaniu kolejnych odcinków przewodu pokarmowego, przede wszystkim jelita cienkiego, które jest na tyle kręte i delikatne, że odpada wprowadzenie tam laparoskopu czy gastroskopu (a przynajmniej wiąże się z potencjalnymi skutkami ubocznymi). Endoskopia kapsułkowa służy najczęściej do diagnozowania zmian nowotworowych, polipów, anemii o nieznanej przyczynie oraz choroby Leśniewskiego-Crohna.

Endoskopia kapsułkowa nie jest niestety zabiegiem refundowanym, a cena jego jest dość wysoka – w zależności od miejsca wykonywania zabiegu waha się średnio między 3200 a nawet 4600 złotych. Trwają jednak pracę nad nowym typem kapsułek, które obniżyły by koszty być może nawet o połowę.